Hướng dẫn trị mụn đúng cách, chuẩn y khoa

“Trị mụn thế nào cho đúng? Trị mụn thế nào cho chuẩn y khoa? Trị mụn thế nào để hiệu quả nhất?” là những câu hỏi nhà thuốc Ngọc Yến thường xuyên nhận được từ bạn đọc. Vậy hãy cùng Nhà thuốc Ngọc Yến tìm hiểu về mụn và cách điều trị mụn hiệu quả qua bài viết dưới đây nhé.

Mụn trứng cá không chỉ gây ảnh hưởng đến sức khỏe làn da mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý, sự tự tin giao tiếp cũng như để lại những hậu quả lâu dài về sau. Nếu không điều trị hoặc điều trị không đúng. Mụn sẽ rất dễ tiến triển nặng hơn. Gây viêm nhiễm, lây lan và để lại sẹo xấu khó điều trị.

Nguyên nhân gây ra mụn

Mụn được xem là một dạng bệnh viêm đa yếu tố xảy ra tại các nang lông của da. Nguyên nhân gây ra mụn bao gồm các yếu tố:

• Sự gia tăng keratin hóa tại nang lông.
• Gia tăng số lượng vi khuẩn P. acnes.
• Tăng sản xuất bã nhờn
• Tăng các phản ứng viêm phức tạp liên quan đến cả miễn dịch bẩm sinh và mắc phải.

Ở độ tuổi thanh thiếu niên, sự gia tăng nồng độ nội tiết tố sinh dục androgen là nguyên nhân quan trọng ảnh hưởng đến cơ chế bệnh sinh nêu trên.

Các loại mụn trên khuôn mặt

Mụn trứng cá

Mụn trứng cá là tình trạng da liễu dễ gặp. Thường hình thành khi da bị vi khuẩn P.acnes tấn công. Gây bít tắc lỗ chân lông dẫn đến viêm nhiễm.

Các khối trứng cá khi mới xuất hiện thường có kích thước nhỏ. Chỉ trồi lên trên bề mặt da, sờ hơi cộm, không gây đau đớn hay khó chịu. Thời gian càng về sau, mụn tăng dần kích thước khiến cho vùng da xung quanh có biểu hiện sưng tấy và tạo thành mụn bọc có mủ ở giữa.

Thông thường, mụn trứng cá sẽ hình thành nhiều vào độ tuổi dậy thì. Do giai đoạn này cơ thể tăng tiết nhiều bã nhờn. Mụn cũng có thể xuất hiện nhiều khi sống trong môi trường bị ô nhiễm, nhiều khói bụi. Hay do quá trình vệ sinh, chăm sóc da không đúng cách, không đủ sạch hoặc quá sạch. Khiến các chất bã nhờn, tế bào chết, bụi bẩn sẽ có cơ hội tích tụ, gây bít tắc. Hoặc mất đi lớp bảo vệ tự nhiên của da. Tạo thuận lợi cho vi khuẩn gây mụn hoạt động, sinh sôi.

Thông thường, mụn trứng cá có biểu hiện trên lâm sàng bằng nhiều loại tổn thương khác nhau. Như: mụn cám, nốt sẩn, sẩn viêm, mụn mủ, mụn bọc, nang… Mụn thường khu trú tại những khu vực tiết nhiều chất bã nhờn. Trong đó, mụn viêm hoặc mụn bọc thường gây những đau đớn khó chịu và điều trị khó khăn hơn.

Mụn đầu đen

Mụn đầu đen là một trong những loại mụn phổ biến nhất. Tuy nhiên, mụn đầu đen là mụn trứng cá ở mức độ nhẹ. Người bệnh sẽ thấy trên bề mặt da có chút gờ lền, đầu mụn có màu đen do bị oxy hóa.

Cách trị mụn đầu đen thông dụng nhất là sử dụng thuốc không kê toa có chứa các thành phần như axit salicylic và benzoyl peroxide. Các loại thuốc này thường có dạng kem, thuốc mỡ hoặc xà phòng. Bạn có thể dùng thuốc để trị mụn đầu đen ở mũi, má hoặc bất kỳ vùng da nào có mụn.

Nếu các thuốc trên không đem lại hiệu quả như mong đợi. Bạn nên đi đến các phòng khám da liễu để sử dụng loại thuốc mạnh hơn. Các loại thuốc này có thể chứa các loại vitamin A như: tretinoin, tazarotene và adapalene. Có tác dụng ngăn chặn sự tắc nghẽn lỗ chân lông và thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào da.

Mụn ẩn

Loại mụn này không gây đau nhức nhưng khiến bề mặt da trở lên sần sùi. Đặc biệt vùng cằm, trán, quanh mắt..

Điều trị mụn ẩn cần thời gian lâu hơn các loại mụn khác. Không nên cạy, nặn vì có thể gây thâm hoặc sẹo cho làn da.

Mụn cám

Mụn cám là một trong những loại mụn mà nhiều người mắc nhất. Mụn cám là kích thước khá nhỏ, chỉ là các hạt mụn li ti. Tập trung chủ yếu ở vùng chữ T sống mũi. Với các bạn nữ dậy thì, hành kinh, mang thai hoặc sau sinh sẽ thấy xuất hiện mụn cám nhiều. Ngoài ra, người làm việc nhiều với máy tính như dân công sở, kế toán,… hay người thức khuya, stress cũng là đối tượng không thể bỏ qua của mụn cám.

Trong một số trường hợp, sự xuất hiện của mụn cám cơ thể cảnh báo một số bệnh lý ở hệ tiêu hóa. Nhất là dạ dày hoặc bất thường ở cơ quan sinh sản. Vì vậy mà bạn không được chủ quan khi thấy loại mụn này xuất hiện.

Mụn bọc

Mụn bọc là loại mụn gây nhiều phiền toái nhất. Các triệu chứng của mụn bọc mà bạn dễ dàng nhận biết được là những cục nhỏ được hình thành và lớn dần theo thời gian. Dần trở lên to, cứng, đau nhức. Bên trong chứa đầy máu mủ, thường không có nhân. Cho dù hết, mụn bọc vẫn sẽ để lại vết thâm, thậm chí là sẹo lõm, sẹo lồi trên da. Vì vậy cần có phương pháp điều trị đúng để hạn chế tối đa sẹo và vết thâm sau mụn.

Mụn đầu đinh – Mụn đinh râu

Mụn đầu đinh hay mụn đinh râu, nhọt được xếp riêng thành một nhóm bệnh lý. Loại này rất nguy hiểm, mọc chủ yếu ở chân sợi râu. Ban đầu có kích thước nhỏ nhưng về sau sẽ lớn dần dẫn đến bội nhiễm và có thể gây nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe.

Vị trí xuất hiện sẽ thấy sưng to, rõ ràng, nóng, đỏ, đau nhức như đinh châm. Ngoài ra, một số trường hợp kế phát nhiễm trùng còn có thể gây sốt 39 – 40 độ. Mụn đinh râu nếu không được chữa trị kịp thời có thể dẫn đến nhiễm trùng và lây lan các xoang ở vùng mặt. Thậm chí có thể dẫn đến tắc mạch, méo mồm và tử vong.

Cách trị mụn chuẩn y khoa

Điều trị mụn thật sự là một vấn đề y khoa đòi hỏi kiến thức chuyên sâu về sinh lý làn da lẫn cơ chế bệnh sinh của mụn trứng cá. Lĩnh vực này thuộc về chuyên môn của các bác sĩ da liễu được đào tạo bài bản. Việc tự điều trị tại nhà bằng các phương pháp học hỏi trên mạng hay truyền miệng từ bạn bè hoặc điều trị với những người không có chuyên môn về y tế như tại các cơ sở làm đẹp, spa có thể dẫn đến thất bại do điều trị sai cách. Việc sử dụng kem trộn, mỹ phẩm không rõ nguồn gốc làm cho tình trạng mụn không cải thiện thậm chí còn nặng nề và nhiều biến chứng nguy hiểm hơn.

Phương pháp trị mụn trứng cá bằng thuốc hay còn gọi là trị mụn nội khoa

Trị mụn chuẩn y khoa cần sự thăm khám và hướng dẫn điều trị cá thể hóa từ bác sĩ da liễu

Bên cạnh sự tiến bộ không ngừng của các công nghệ thẩm mỹ da liễu trong điều trị mụn như ánh sáng sinh học, xung ánh sáng cực mạnh IPL, peel da bằng các acid hữu cơ hay mesotherapy, điều trị nội khoa vẫn giữ vai trò quan trọng trong các phác đồ điều trị mụn của các Hiệp hội Da liễu uy tín trên thế giới.

Điều trị mụn nội khoa bao gồm nhóm thuốc uống và thuốc bôi tại chỗ sau đây:

• Retinoid
• Thuốc kháng sinh
• Thuốc nội tiết
• Các nhóm thuốc khác

Điều trị mụn bằng các thuốc nhóm retinoid 

Retinoid bao gồm vitamin A (retinol) và các chất chuyển hóa của nó được sử dụng rất phổ biến trong điều trị mụn cũng như trẻ hóa làn da.

Trong điều trị mụn, về mặt cơ chế, retinoid giúp điều chỉnh tình trạng tăng tiết bã nhờn là cơ chế bệnh sinh quan trọng gây nên mụn. Ngoài ra, retinoid còn làm bong lớp sừng, tạo điều kiện cho các thuốc khác thấm sâu vào da. Retinoid cũng có hiệu quả giảm sẹo mụn nhờ kích thích sản sinh collagen.

Retinoid bôi ngoài da hiện đang được sử dụng trong điều trị mụn là tretinoin và adapalene. Còn retinoid dạng uống sử dụng là isotretinoin.

Uống kháng sinh trị mụn

Kháng sinh trị mụn nếu được áp dụng đúng cách sẽ giúp bạn diệt vi khuẩn P. acnes. Kháng sinh đặc biệt mang lại hiệu quả trong điều trị mụn viêm bao gồm mụn sẩn, mụn mủ và mụn bọc. Trong điều trị mụn, kháng sinh được sử dụng ở dạng bôi tại chỗ và đường uống.

Uống thuốc tránh thai trị mụn

Thuốc ngừa thai đường uống tác động kháng nội tiết tố sinh dục nam androgen là nguyên nhân làm tăng bài tiết bã nhờn tại lỗ chân lông gây nên mụn. Thuốc ngừa thai đường uống đặc biệt hiệu quả ở dạng mụn liên quan đến nội tiết tố. Thuốc ngừa thai đường uống cũng phù hợp cho phụ nữ bị mụn và muốn tránh thai. So với các liệu pháp khác. Thuốc ngừa thai đường uống cần thời gian lâu hơn để cho thấy hiệu quả. Thông thường từ 3 đến 6 tháng. Do đó, thuốc ngừa thai đường uống hiện nay cũng ít được sử dụng trong điều trị mụn.

Trị mụn bằng thuốc bôi Benzoyl Peroxide

Benzoyl peroxide (BP) là tác nhân có tính oxy hóa mạnh. Tạo ra các oxy tự do tại nang lông, từ đó tiêu diệt P. acnes. Nhờ cơ chế tác động này, vi khuẩn P. acnes không thể phát triển đề kháng với benzoyl peroxide. Hiện nay, trên thị trường, BP thường có mặt trong các chế phẩm thuốc bôi ngoài da. Dạng phối hợp với retinoid adapalene hay kháng sinh giúp mang lại hiệu quả điều trị cộng hợp và giảm tình trạng kháng thuốc trên vi khuẩn P. acnes.

Trị mụn bằng BHA – acid Salicylic 

Salicylic acid (SA) là một beta hydroxy acid (BHA) hoạt động bằng cách hòa tan dầu thừa và nhẹ nhàng tẩy tế bào da chết giúp làm sạch lỗ chân lông. BHA cũng có đặc tính kháng viêm gây ra bởi sự tắc nghẽn sâu trong nang lông dưới da.

Trị mụn với AHA

Azelaic acid là dicarboxylic acid tự nhiên được tìm thấy trong các loại ngũ cốc nguyên hạt như lúa mì, lúa mạch đen và lúa mạch. AHA có tác dụng làm thông thoáng lỗ chân lông, kháng khuẩn và chống viêm. Ngoài ra, azelaic acid cũng giúp làm sáng da và hỗ trợ điều trị rối loạn sắc tố sau viêm do mụn trứng cá.

Trị mụn bằng kem bôi Sulfur

Sulfur tuy là một hoạt chất có mùi khó ngửi (mùi trứng thối). Nhưng nó là một thành phần hiệu quả trong việc làm khô mụn nhọt và mụn đầu trắng. Nó cũng có hiệu quả hấp phụ dầu thừa. Sulfur thường được trộn với các hoạt chất khác trong các chế phẩm bôi ngoài da để nâng cao hiệu quả điều trị và có hương thơm để che giấu mùi thực của nó.

Trị mụn bằng Peel da – Thay da sinh học

Peel da là một quy trình tái tạo bề mặt da bằng việc sử dụng làm bong các tế bào sừng trên da của các tác nhân thường là các acid lành tính.

Cơ chế hoạt động của peel da nhắm vào các cơ chế bệnh sinh của mụn trứng cá. Peel da tác động lên lớp sừng. Phá hủy có kiểm soát lớp thượng bì và trung bì. Gây bong tróc lớp da chết sau đó. Ly giải keratin tại nang lông và kích thích nhân mụn trồi lên, gom cồi. Peel da cũng giúp giảm sản xuất bã nhờn và kích thước lỗ chân lông. Đồng thời có đặc tính chống viêm và kháng khuẩn.

Hơn nữa, peel da còn thúc đẩy sự thâm nhập và hấp thụ của các liệu pháp điều trị tại chỗ khác nhờ làm giảm rào cản của lớp sừng. Tất cả những đặc tính này giúp peel da trở thành phương pháp trị mụn có thể kết hợp an toàn với các loại thuốc trị mụn khác và trở nên rất phổ biến.

Các tác nhân peel da bề mặt và trung bình được sử dụng phổ biến nhất trong mụn trứng cá là acid salicylic, acid α-hydroxyl (acid glycolic, acid lactic) và acid trichloroacetic.

Lăn kim trị mụn

Lăn kim là một kỹ thuật thẩm mỹ xâm lấn tối thiểu. Sử dụng nhiều kim nhỏ siêu bén và vô trùng để xuyên qua lớp biểu bì của da. Tạo ra các vết thương vi điểm có kiểm soát trên da.

Trong điều trị mụn, lăn kim được áp dụng trong trường hợp mụn ẩn, mụn đầu trắng và đầu đen. Nhờ hiệu quả loại bỏ các tế bào sừng già gây bít tắc lỗ chân lông. Tái tạo lớp tế bào da mới mịn mượt hơn. Từ đó góp phần loại bỏ mụn ẩn, đầu đen và đầu trắng. Ngoài ra, kỹ thuật này còn giúp đưa các hoạt chất có tính chống oxy hóa, kháng khuẩn và kháng viêm vào sâu hơn trong da. Sau lăn kim bệnh nhân thường có cảm giác mụn xuất hiện nhiều hơn. Điều này không phải vì lăn kim làm tăng mụn. Mà sau lăn kim, lớp sừng bong tróc, đẩy mụn ẩn dưới da trồi lên sớm, giúp trị mụn hiệu quả.

Trên những người bị mụn trứng cá hoạt động, đặc biệt là mụn nang, mụn bọc. Tránh lăn kim trên những khu vực đó. Vì có thể gây kích ứng, khiến chúng bị viêm và tăng khả năng lây lan vi khuẩn. Hãy đợi cho đến khi vùng da bị mụn viêm được cải thiện trước khi thực hiện quy trình.

Đắp mặt nạ trị mụn

Đối với các làn da mắc phải tình trạng mụn thì mặt nạ đặc trị mụn là “vũ khí” được yêu thích. Vì chúng giúp giảm mụn nhanh chóng đồng thời mang đến cảm giác thư giãn cho làn da. Mặt nạ trị mụn chứa các thành phần có tác dụng chống oxy hóa, kháng khuẩn và kháng viêm. Điều hòa sự tiết bã nhờn và làm mờ vết thâm do mụn. Bên cạnh đó, mặt nạ trị mụn thường chứa thêm các thành phần có khả năng hấp phụ cao như đất sét và carbon. Giúp hấp phụ dầu thừa, làm sạch sâu các lỗ chân lông và thông thoáng bề mặt da.

Mesotherapy trị mụn

Kỹ thuật Mesotherapy hay còn gọi là tiêm vi điểm. Đây là phương pháp dùng kim đưa trực tiếp các chất xuyên qua bề mặt da vào lớp trung bì hoặc các lớp sâu hơn. Nồng độ cao các chất tại điểm tiêm sau đó sẽ lan tỏa ra các mô lân cận. Tạo nên hiệu quả cho toàn gương mặt. So với bôi các chất trên bề mặt, mesotherapy mang lại hiệu quả cao hơn. Vì tránh được sự cản trở hấp thu của lớp sừng cũng như sự phân hủy hóa học xảy ra trên bề mặt da.

Trong điều trị mụn, các hoạt chất thường được sử dụng để tiêm vào da. Như retinal palmitat, retinol, các vitamin, khoáng chất, chất chống oxy hóa và chất có hoạt tính kháng viêm.

Cần lưu ý rằng tất cả các kỹ thuật xâm lấn. như tiêm vi điểm cần được thực hiện trực tiếp bởi bác sĩ da liễu đã được đào tạo. Để hạn chế tối đa các biến chứng có thể xảy ra như nhiễm trùng hay nốt sần.

Trị mụn bằng ánh sáng sinh học

Có hai loại liệu pháp ánh sáng đã và đang được các bác sĩ da liễu sử dụng để kiểm soát mụn trứng cá. Bao gồm liệu pháp ánh sáng xanh và liệu pháp ánh sáng đỏ với các vai trò tác động lên mụn khác nhau.

Bước sóng của ánh sáng xanh tác động lên porphyrin vi khuẩn. Tiêu diệt vi khuẩn P.acnes gây mụn. Ánh sáng đỏ giúp tăng cường lưu thông máu đến nuôi dưỡng da. Tác động sâu hơn ở lớp bì, kích thích các sợi mô liên kết tăng sinh qua đó ngăn ngừa sẹo do mụn để lại.

Cả hai đều là những phương pháp điều trị mụn không xâm lấn. Với hiệu quả đã được chứng minh trên các nghiên cứu lâm sàng. Trong đó cho thấy các liệu pháp này an toàn cho hầu hết mọi người và gần như không có tác dụng phụ.

Trên lâm sàng, hai loại liệu pháp ánh sáng này được sử dụng để điều trị các đợt bùng phát mụn trứng cá từ nhẹ đến trung bình. Đặc biệt là mụn trứng cá dạng viêm dựa trên phê duyệt của FDA – Cơ quan quản lý Thuốc và Thực phẩm Hoa Kỳ.

Trị mụn bằng anh sáng xung mạnh IPL

IPL đã được FDA công nhận là một phương pháp điều trị mụn cho các tình trạng mụn trứng cá, mụm viêm nhẹ hoặc vừa. Đây là phương pháp điều trị hiệu quả, dễ dàng. Ít chịu tác dụng phụ như thuốc. IPL điều trị nguyên nhân gốc rễ của mụn là tuyến bã nhờn. IPL giúp giảm hoạt động của tuyến bã và thu nhỏ lỗ chân lông. Đồng thời tiêu diệt vi khuẩn bằng quang cảm ứng tự nhiên và cải thiện cấu trúc cho da bị viêm tuyến bã.

Trị mụn bằng liệu pháp quang động

Quang động trị liệu là phương pháp điều trị không xâm lấn. Sử dụng các chất nhạy cảm ánh sáng để tăng cường hoạt tính trên da của các liệu pháp ánh sáng. Như ánh sáng sinh học, xung ánh sáng cực mạnh – IPL hay laser.

Chất nhạy cảm ánh sáng là chất có hoạt tính xâm nhập tốt vào tuyến bã nhờn tại nang lông. Khi được chiếu sáng sẽ hấp thu ánh sáng và sinh ra oxy hoạt tính giúp diệt vi khuẩn gây mụn P. acnes. Đồng thời gây tổn thương chọn lọc tuyến bã nhờn từ đó điều tiết hoạt động của các tuyến này. Mang lại hiệu quả ngăn chặn hình thành mụn trứng cá lâu dài. Các chất nhạy cảm ánh sáng sử dụng phổ biến trên lâm sàng bao gồm: 5 ALA, MAL, ICG, Indole 2 acetic acid.

Mặc dù được xem là một phương pháp điều trị an toàn và không xâm lấn. Nhưng quang động vẫn có tác dụng phụ là tăng sự nhạy cảm ánh sáng của mô da. Việc điều trị còn có thể gây đỏ da nghiêm trọng. Cảm giác đau từ vừa đến nặng và cảm giác nóng rát ở một số người. Do đó, cần thăm khám trực tiếp với bác sĩ da liễu. Để được lựa chọn chất nhạy cảm ánh sáng và nguồn ánh sáng phù hợp với từng tình trạng d. Đây là điểm mấu chốt, cực kỳ quan trọng khi thực hiện liệu pháp này.

Cách trị mụn hiệu quả nhất

Có nhiều phương pháp được sử dụng trong điều trị mụn hiện nay. Từ ứng dụng các công nghệ vật lý hóa học đến điều trị nội khoa. Bao gồm thuốc uống và thuốc bôi.

Tuy nhiên, lựa chọn phương pháp nào cho từng trường hợp cụ thể cần được quyết định bởi bác sĩ da liễu là những người có am hiểu sâu sắc về sinh lý làn da cũng như ưu điểm và nhược điểm của từng phương pháp điều trị.

Dựa trên tình trạng da, mức độ mụn. Cũng như đặc điểm cá thể của từng người (độ tuổi, giới tính, khả năng đáp ứng và kỳ vọng điều trị). Bác sĩ da liễu sẽ đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả nhất cho mỗi trường hợp da mụn.

Bạn nên đến các phòng khám da liễu uy tín để được bác sĩ da liễu thăm khám, hướng dẫn điều trị với các thuốc uống, thuốc bôi. Cũng như được bác sĩ chọn lựa đúng liệu pháp vật lý hóa học phù hợp nhất cho tình trạng da của mình.

Nhà thuốc Ngọc Yến chúc bạn sớm có được làn da đẹp như mình hằng mong muốn!